Nhật ký làm cha

Tôi viết những dòng này để lưu giữ lại những ký ức nhỏ bé nhưng đầy yêu thương. Để sau này, khi thời gian trôi qua, tôi có thể đọc lại, để thương con hơn, để hiểu con hơn. Tôi sợ rằng, những điều tưởng chừng không thể quên ấy, sẽ có lúc bị cuốn đi mất. Nên khi ký ức còn rõ ràng, tôi muốn ghi lại – như một cách giữ gìn tình yêu của mình.

Ngày đầu sang Nhật, đúng lúc dịch Covid ập đến. Tôi thỉnh thoảng lên văn phòng, còn lại làm việc ở nhà. Vợ tôi, con tôi cũng quanh quẩn trong nhà. Chúng tôi sợ lây nhiễm, sợ tiếp xúc. Nhưng rồi, thương con quá, tôi quyết định dẫn con ra công viên chơi. Lúc đó chưa có xe đạp, đi đâu cũng bộ hành. Ra đến công viên gần nhà, thấy có người – lại quay đi tìm chỗ vắng hơn.

May mắn là trước khi thuê nhà, tôi đã đi quanh khu xem siêu thị, công viên, trường học. Nên tôi biết chỗ khác. Con còn nhỏ, mới hai tuổi, tôi bế con đi. Vừa đi, con vừa hỏi: “Sắp đến công viên vắng chưa?” “Công viên vắng đâu?” Nghe mà thương quá. Tôi cố đi nhanh, quên hết mệt mỏi. Nhưng sức có hạn, cũng mất hơn 20 phút mới tới nơi. Cuối cùng, con cũng có chút niềm vui nhỏ bé.

Giờ con đã 8 tuổi, vẫn thích đi công viên. Nhưng mọi thứ đã dễ dàng hơn. Không còn nỗi ám ảnh Covid. Hai bố con có thể đạp xe ra công viên, nhẹ nhàng hơn nhiều.

Ngày ấy, mỗi tuần tôi vẫn phải lên văn phòng vài buổi. Tôi đi làm bằng tàu điện, mỗi lần về, vợ và con ra ga đón. Cảm giác có người chờ mình thật khó diễn tả. Dù thu nhập chưa cao, nhưng chúng tôi tin rằng, chỉ cần cố gắng, cuộc sống sẽ tốt hơn.

Con tôi thích đi tàu điện. Tôi có vé tháng, con thì miễn phí. Chỉ cần bỏ công, bỏ sức là được. Nhiều hôm mệt lắm, nhưng tôi vẫn cố đưa con đi một chuyến ngắn.

Sợ dịch, tôi chọn giờ tối, khi tàu vắng. Có lúc toa tàu chỉ có hai bố con. Niềm vui của con đơn giản lắm: đi vài ga, xuống sân ga vẫy tay chào bác lái tàu. Bác nào cũng thân thiện vẫy tay lại. Có hôm gặp tàu vẽ hình nhân vật truyện tranh, con càng vui hơn.

Sau này, ở nhà, con tưởng tượng tủ quần áo là toa tàu. Lên xuống, đóng mở cửa, rồi bảo tôi chụp ảnh. Những khoảnh khắc ấy, giờ không thể quay lại được nữa.

Năm đầu của đại dịch Covid, có hôm tôi được làm việc ở nhà. Hôm ấy, vợ tôi đi chợ, ở nhà chỉ có 2 bố con. Tôi đang chơi với con thì đến giờ họp. Tôi bảo con chờ một chút, họp xong sẽ chơi tiếp. Cuộc họp kéo dài, đến khi kết thúc thì tôi mệt quá, nằm ra nghỉ rồi ngủ lúc nào không hay.

Trong cơn mơ màng, tôi vẫn nhớ con ra kéo tay tôi, nhẹ nhàng gọi: “Bố ơi, dậy chơi với Cốm đi.” Nhưng tôi mệt quá, không thể mở mắt nổi. Chỉ biết tay con nhỏ xíu, ấm áp, đang cố lay mình dậy.

Lúc sau tỉnh dậy, tôi thấy con đã nằm ngủ ngay bên cạnh. Gối được kê gọn gàng, chăn đắp ngay ngắn. Con không gọi nữa, chỉ lặng lẽ nằm đó, như thể hiểu rằng bố đang mệt. Nhìn con ngủ, tôi vừa thấy yêu vừa thấy thương. Một khoảnh khắc nhỏ thôi, nhưng khiến tôi day dứt mãi.

Tôi đã không giữ được lời hứa chơi cùng con. Nhưng con thì vẫn ở đó, chờ đợi, rồi tự mình nằm cạnh bố – như một cách để gần gũi, để chia sẻ. Những điều như thế, tôi không muốn quên. Vì đó là những khoảnh khắc khiến tôi học cách làm cha tốt hơn.

Những ngày đầu ở Nhật, con tôi khi ấy mới hơn 2 tuổi. Hôm đó, hai bố con đi chợ, mẹ ở nhà nấu cơm. Mỗi lần đi siêu thị, con tôi đều thích ra khu bán bánh kẹo để ngắm nghía. Nhiều lần chỉ xem thôi, không mua gì. Có lần con muốn mua, nhưng đó là kẹo cao su. Tôi sợ con chưa ăn được nên bảo thôi. Con nghe lời, đổi sang loại khác. Con tôi cũng không đòi hỏi, có mua cũng chỉ mua 1 món. Con ngoan như thế, tôi thương lắm.

Hôm đó cũng vậy, ban đầu chỉ định đi xem thôi. Nhưng thấy con thích quá, tôi bảo: “Hôm nay con chọn một món, bố sẽ mua cho.” Con vui lắm, nhưng vẫn cẩn thận hỏi từng món: “Cái này có đắt không bố?” Gia đình tôi vẫn quen tiết kiệm, nên con cũng ảnh hưởng theo. Dù chưa hiểu rõ các con số, con vẫn biết món nào nhiều số hơn là đắt hơn.

Sau một hồi chọn lựa, hỏi han, con chọn một cái kẹo xốp. Nhìn con như vậy, tôi lại thấy thương. Tôi bảo: “Con cứ chọn món nào con thích, cái gì cũng được, bố có tiền.” Con nghe thế, lại chọn đi chọn lại, cuối cùng chọn một cái kẹo cây – vì nó đẹp. Mua về, con không ăn ngay. Để mãi mấy tháng, đến lúc sắp hết hạn thì chúng tôi mới mang ra ăn. Mà cũng là tôi ăn là chính, con không thích.

Nhiều lúc nghĩ lại, tôi thấy hơi tiếc tiền. Nhưng rồi lại nghĩ: mua một chút niềm vui cho con, thì như thế là quá rẻ.

Một ngày hè đầu tiên ở Nhật. Con tôi khi ấy mới 2 tuổi. Hôm đó là ngày làm việc, nhưng sau khi họp xong, tôi tranh thủ dẫn con ra công viên chơi một chút. Vợ tôi đi chợ, nên cả nhà cùng đi một đoạn đường với nhau.

Chơi ở công viên một lúc thì chúng tôi gặp một nhóm các cháu tiểu học. Các cháu mặc đồng phục giống nhau, đội mũ giống nhau – có lẽ là nhóm giữ trẻ ngoài giờ. Trong số đó, có một cháu gái đi đôi giày phát sáng. Con tôi nhìn thấy, thích lắm. Dù chưa biết tiếng Nhật, con vẫn chạy theo chị gái ấy, mắt không rời đôi giày.

Cháu gái ấy đang chơi cùng một bạn nữa. Thấy con tôi chạy theo, cả hai chị em liền rủ con tôi chơi cùng. Dù không hiểu tiếng nhau, nhưng bằng một cách nào đó, các cháu vẫn chơi được với nhau. Hai chị dẫn con tôi đi chơi cầu trượt, chơi xích đu. Tôi nghe loáng thoáng, mỗi lần chị hỏi “One more?”, con tôi lại gật đầu. Thế là lại chơi tiếp.

Con tôi cứ chỉ vào đôi giày, nói “đèn, đèn” – dù chị gái không hiểu gì, nhưng vẫn nhảy lên một cái cho đèn phát sáng. Con tôi cười tít mắt. Tôi đứng đó, lặng lẽ quan sát, vừa mừng vừa xúc động. Mừng vì con có thể hòa nhập nhanh như vậy, xúc động vì sự thân thiện của hai chị gái đã chơi cùng con tôi như thể đã quen từ lâu.

Chơi một lúc thì trời bắt đầu tối, các chị phải về. Chúng tôi cũng ra về. Sau đó, thỉnh thoảng chúng tôi vẫn ra công viên đó, hy vọng con lại được chơi cùng các chị. Nhưng không phải lần nào cũng gặp. Rồi bẵng đi một thời gian, chúng tôi không còn thấy hai chị ấy nữa. Có lẽ các chị đã lớn, không cần gửi ngoài giờ nữa.

Dù chỉ là một buổi chiều ngắn ngủi, nhưng với tôi – đó là một ký ức đẹp. Một khoảnh khắc nhỏ, nhưng đủ để tôi tin rằng: dù ở nơi xa lạ, con vẫn có thể tìm thấy niềm vui, sự kết nối, và những người bạn dễ thương.

Một ngày hè đầu tiên ở Nhật. Chiều hôm ấy, cả nhà tôi đi chợ về. Con tôi khi đó mới 2 tuổi, rất thích chơi với chiếc thắt lưng của tôi. Mỗi lần tôi mặc quần áo, con đều muốn tự tay đeo thắt lưng cho bố. Khi tôi không dùng nữa, con lại xin để chơi. Hôm ấy cũng vậy, vừa về đến nhà, con đã bảo: “Bố ơi, cho Cốm chơi thắt lưng nhé.” Tôi cởi ra đưa cho con. Con cầm thắt lưng, kéo khắp nhà, mặt hớn hở, vui như được tặng món đồ chơi mới. Tôi nhìn con mà vừa mừng vừa thương – niềm vui của trẻ nhỏ nhiều khi đơn giản đến không ngờ.

Nhưng sau đó, vợ chồng tôi nhận ra đồ mua chưa đủ, cần phải đi chợ tiếp. Lúc ấy, con đã chơi thắt lưng chán, chuyển sang muốn đọc truyện. Con chưa biết chữ, đọc truyện là bố mẹ đọc cho nghe. Quyển truyện ấy chúng tôi đã đọc đi đọc lại nhiều lần, con thuộc cả nội dung. Chỉ cần nhìn tranh là con đã biết chuyện gì xảy ra, nhưng vẫn muốn nghe bố mẹ đọc.

Tôi bảo con: “Đi chợ xong về bố đọc cho nhé.” Lúc đầu, chúng tôi định để con ở nhà, chỉ hai vợ chồng đi. Nhà chỉ có một xe đạp, một người đèo con (thường là vợ tôi), một người đi bộ. Mỗi lần cả nhà đi chợ là khá vất vả. Tôi bật đèn sáng trưng, dặn con ngồi ngoan chờ bố mẹ về.

Nhưng rồi, tôi lại nhớ đến thời thơ ấu của mình. Có những ngày ở nhà chờ bố mẹ về, thực sự rất buồn. Tôi nhớ nhất một ngày trời lạnh, mẹ đi làm đồng từ sáng đến tối, bố thì đi làm thuê xa nhà. Hai anh em tôi ở nhà, chơi với nhau cả chiều. Ông nội đi qua, mua cho gói kẹo, chúng tôi chia nhau ăn dè từ chiều đến tối. Khi trời bắt đầu tối, tôi mặc thêm quần áo cho em, đứng gần cổng chờ mẹ về. Những nhà khác đã bắt đầu rôm rả tiếng người, còn nhà tôi vẫn chỉ có hai anh em. Điện chưa biết bật, nhà tối om, chẳng biết làm gì ngoài việc chờ đợi.

Giờ đây, tôi lại sắp để con mình phải chờ đợi như tôi ngày xưa. Nhưng con tôi chỉ có một mình. Nhớ lại chuyện cũ, tôi tự hứa sẽ không để con phải lủi thủi như thế. Hôm đó, vợ chồng tôi bảo nhau đèo thêm con chẳng mệt thêm bao nhiêu, cố gắng một chút cho con đỡ buồn. Và từ đó, tôi luôn cố gắng không để con phải ở một mình. Sau giờ học, tôi tranh thủ chơi cùng con. Nếu cần ra ngoài, cả nhà thường đi cùng nhau.

Ngay cả khi con bắt đầu đi tiểu học, tôi vẫn cố gắng ra đón con mỗi ngày. Là người nước ngoài, có bạn thân để cùng về không phải chuyện dễ dàng. Có bố đi cùng, con tôi vui hơn, vừa đi vừa kể bao nhiêu chuyện ở trường. Tôi chỉ mong con không cảm thấy cô đơn.

Thời gian đầu ở Nhật, kinh tế còn khó khăn. Chúng tôi tiết kiệm từng chút. Nhưng con tôi vẫn tìm thấy niềm vui từ những điều nhỏ bé. Có lần mua quần áo, thấy tem mác in hình nhân vật hoạt hình. Không biết là ai, nhưng con thích lắm, muốn giữ lại.

Con cất vào hộp, gọi là “báu vật”. Rồi bảo tôi: “Đây sẽ là quà sinh nhật của con”. Gần đến ngày sinh nhật con, vợ chồng tôi bàn nhau mua quà. Con nghe thấy thế bảo tôi: “Quà con chuẩn bị xong hết rồi. Đến hôm sinh nhật, bố chỉ cần lấy ra tặng con là được.” Nghe mà thương quá. Tôi tự hứa, dù khó khăn, sẽ cố gắng để con không thiếu thốn.

Sinh nhật 3 tuổi, sinh nhật đầu tiên của con ở Nhật. Không bạn bè, không người thân. Vợ chồng tôi thương con, muốn tổ chức thật vui. Tôi làm việc ở nhà, nhưng gác lại hết để chuẩn bị. Hai vợ chồng đi mua bánh từ sớm, con còn chưa dậy.

Tôi mời mấy người bạn sống gần đến chung vui. Nhưng là ngày làm việc, ai cũng bận. Con sốt ruột, hỏi suốt: “Bao giờ các chú tới?” Tôi nghe mà thương, rồi lại trách mình. Biết thế không mời ai, để con khỏi hy vọng rồi thất vọng. Con hỏi từ sáng đến chiều, cơm trưa cũng chẳng muốn ăn.

Tôi chỉ ước, có một người đến thôi, ai cũng được. Chỉ cần có mặt là con vui rồi. May mắn, cuối cùng cũng có hai chú đến. Một người làm ở nhà, chiều mới ghé qua. Một người đi làm, xong việc thì đến luôn. Mỗi chú đến, chúng tôi lại tổ chức sinh nhật một lần. Con vui lắm. Điều con mong chờ cả ngày cuối cùng cũng thành hiện thực.

Những lần sau, có lúc mời được khách, có lúc không. Tôi luôn hỏi kỹ xem họ có đến được không. Nhưng giờ, người thì về nước, người thì chuyển đi. Muốn tổ chức như xưa cũng không dễ nữa.

May mắn là con đã có bạn ở trường, có niềm vui riêng. Giờ mỗi lần sinh nhật, con chỉ cần bố mẹ và lời chúc từ ông bà qua điện thoại là đủ. Có những năm, ông bà sang chơi đón sinh nhật cùng con luôn.

Lại là chuyện sinh nhật. Sinh nhật 4 tuổi của con rơi vào cuối tuần. Tôi mời một người bạn đồng nghiệp, anh ấy có con cũng tầm tuổi con tôi. Hôm đó, hai bố con cùng nhau đi mua bánh kem. Con tôi thích nhất là chiếc bánh hình con gấu, mắt sáng rực lên khi nhìn thấy. Nhưng tôi nghĩ, nhà có khách, cái bánh đó nhỏ quá, sợ không đủ. Thế là tôi thuyết phục con chọn chiếc bánh lớn hơn, phù hợp hơn cho buổi tiệc. Con thích bánh gấu lắm, nhưng vẫn nghe lời tôi.

Năm con lên 5 tuổi, tôi tự nhủ: lần này nhất định sẽ mua bánh kem hình gấu cho con. Hôm đó cũng là hai bố con đi mua bánh. Chúng tôi đi mua bánh từ sáng, tôi đèo con bằng xe đạp, lòng đầy háo hức. Nhưng đến cửa hàng thì không có bánh gấu. Tôi lại đèo con sang cửa hàng khác – cũng không có. Con tôi thì nhẹ nhàng động viên: “Bố mua bánh gì cũng được mà.” Còn tôi thì thấy ân hận vô cùng. Năm ngoái bánh có sẵn, con thích như thế mà tôi không mua. Năm nay muốn mua thì lại không có. Mà sinh nhật thì chỉ có một lần trong năm.

Mãi đến sinh nhật 6 tuổi, tôi mới mua được chiếc bánh kem hình gấu cho con. Hôm đó con đi học mẫu giáo, hai vợ chồng tôi dậy sớm, đi mua bánh từ sáng, sợ người ta mua mất. Cuối cùng, sau ba năm kể từ lúc con thích, tôi mới thực hiện được điều nhỏ bé ấy.

Nhưng cảm giác lúc đó lại khác. Con tôi không còn háo hức như trước nữa. Tôi lại thấy chạnh lòng. Giá như mình chiều con ngay từ đầu, thì có lẽ niềm vui ấy đã trọn vẹn hơn.

Giáng sinh đầu tiên ở Nhật. Dù thu nhập chưa cao, nhưng đó là khởi đầu cho một cuộc sống mới. Chúng tôi muốn tạo chút không khí ấm áp cho con, nên đã chuẩn bị khá kỹ: đặt bánh kem trước cả tháng, mua cây thông, mua quà. Đến ngày Giáng sinh, tôi đi lấy bánh kem từ chiều, lòng háo hức như chính mình đang chờ quà.

Con tôi tin ông già Noel là có thật. Đến giờ, 8 tuổi rồi, con vẫn tin. Tôi không muốn phá vỡ niềm tin nhỏ bé ấy. Có món quà chúng tôi bảo là bố mẹ tặng, nhưng phải đợi đến Giáng sinh mới được mở. Có món thì giấu đi, đêm Giáng sinh mới bày ra để sáng hôm sau con thấy – như thể ông già Noel vừa ghé qua. Nhà tôi không có ống khói, nhưng có máy hút mùi ở bếp, thế là tôi bảo con: “Ông già Noel chui vào từ đây để tặng quà đấy.” Con nghe mà tin sái cổ.

Có món quà, vợ tôi mua về chưa kịp giấu thì con đã nhìn thấy. Vợ đành bảo: “Ông già Noel muốn tặng con nhưng sợ tối bận quá, nên gửi trước cho mẹ.” Con tôi gật gù tin ngay. Có vẻ như với con, chỉ cần một lời giải thích hợp lý là đủ để giữ nguyên niềm tin ấy.

Con xem YouTube, thấy Giáng sinh phải có tuyết. Nhưng ở Nhật, chỗ tôi ở tuyết rất hiếm, thường rơi vào tháng 1. Giáng sinh năm ấy không có tuyết. Đến đầu năm sau, tuyết rơi, con hỏi: “Không biết hôm nay ông già Noel có đến không nhỉ?” Nghe vừa buồn cười, vừa thương con. Con rất thích được tặng quà.

May mà siêu thị vẫn bán quà Giáng sinh, lại giảm giá mạnh. Chúng tôi mua được một hộp quà to mà con đã thích từ lâu. Trước đó đắt quá, không dám mua. Giờ thì ông già Noel đã tặng con món quà đúng ý, lại còn đi xe tuần lộc trượt tuyết đến nữa chứ.

Đến giờ con vẫn tin ông già Noel, năm nào cũng chờ quà. Có món đồ con thích nhưng đắt, không nói với bố mẹ. Con bảo: “Bố mẹ không cần mua đâu, con chờ ông già Noel tặng.” Thế là vợ chồng tôi lại bảo nhau, cái gì cố được thì cố một chút cho con vui.

Cây thông Noel đầu tiên ở Nhật. Năm đó, dù thu nhập chưa cao, nhưng chúng tôi vẫn quyết định mua một cây thông nhỏ để tạo không khí cho con. Không phải loại cây thật, cũng không phải loại to đẹp như trong phim ảnh, chỉ là một cây thông nhựa đơn giản, cao 120cm mua ở cửa hàng 100¥, nhưng với chúng tôi – đó là biểu tượng của một khởi đầu mới.

Chúng tôi cùng nhau trang trí cây thông. Đồ trang trí cũng đều mua ở cửa hàng 100¥. Những quả châu nhỏ, dây kim tuyến, vài chiếc chuông và ngôi sao gắn trên đỉnh. Con tôi háo hức lắm, cứ mỗi lần treo được một món là lại quay sang khoe: “Bố ơi, nhìn này, đẹp không?”

Cây thông được đặt ở góc phòng, cạnh ti vi. Mỗi sáng thức dậy, con đều chạy ra ngắm nghía, chỉnh lại đồ trang trí, như thể đó là một người bạn đặc biệt. Đêm Giáng sinh, chúng tôi đặt quà dưới gốc cây, để sáng hôm sau con thức dậy sẽ thấy “ông già Noel đã ghé qua”.

Cây thông ấy không chỉ là vật trang trí. Nó là nơi lưu giữ những mong chờ, những niềm tin nhỏ bé, những khoảnh khắc gia đình quây quần bên nhau. Mỗi năm, chúng tôi lại mang cây thông ra, thêm vài món đồ mới, nhưng vẫn giữ lại những món cũ – như giữ lại ký ức của những mùa Giáng sinh đã qua.

Giờ đây, con đã lớn hơn, chúng tôi cũng săn sale được cây thông khác to hơn. Nhưng mỗi lần thấy cây thông được dựng lên, ánh mắt con vẫn sáng lên như ngày đầu. Và tôi biết, dù cuộc sống có thay đổi thế nào, cây thông ấy vẫn sẽ là một phần tuổi thơ của con – một phần của những mùa Giáng sinh đầy yêu thương.

Giáng sinh năm 2024. Năm đó, chúng tôi vừa mua nhà, mua xe – mọi khoản tiết kiệm gần như đã cạn. Giáng sinh không còn dư dả như những năm trước. Nhưng vợ chồng tôi vẫn cố gắng tạo không khí ấm áp cho con. Chúng tôi đưa con tham gia vài sự kiện cho trẻ em, nhận được vài món quà nho nhỏ. Con vui lắm.

Thực ra, ít tiền khiến chúng tôi không thể chuẩn bị nhiều món quà như trước. Nhưng may mắn sao, năm đó công ty tôi gửi tặng một hộp kẹo bánh cho những gia đình có con nhỏ. Hộp quà được gói rất đẹp, kẹo ngon, nhìn thôi đã thấy vui. Tôi cất kỹ, đợi đến đêm Giáng sinh mới lén bỏ vào chiếc tất con đã chuẩn bị sẵn từ trước.

Sáng hôm sau, con thức dậy, thấy quà trong tất, mắt sáng rực lên. Con vui lắm. Hộp kẹo ấy, con quý như báu vật, thỉnh thoảng mới ăn một cái, như để kéo dài niềm vui. Còn tôi, nhìn con vui mà lòng vừa ấm lại vừa chùng xuống. Chỉ mong những ngày khó khăn này sớm qua đi, để những mùa Giáng sinh sau, con không phải chờ đợi từng chiếc kẹo như thế nữa.

Giáng sinh năm đó không có tuyết, không có tiệc lớn, nhưng có ánh mắt háo hức của con, có những câu chuyện tưởng tượng về ông già Noel, có những món quà nhỏ được giấu kỹ để tạo bất ngờ – và có cả sự cố gắng của bố mẹ để giữ gìn một thế giới tuổi thơ đầy phép màu.

Cuối năm đầu Covid, con tôi chuẩn bị đi mẫu giáo. Dù dịch vẫn còn, nhưng cuộc sống phải tiếp diễn. Con đến tuổi đi học, không thể ở nhà mãi. Chúng tôi chọn trường, làm thủ tục từ hè năm trước để năm sau vào học. Trường rất hiểu tâm lý trẻ con, lần nào đến cũng có quà. Các cô thì vui tính, khéo chiều các cháu. Con tôi chưa biết tiếng Nhật, nhưng lần nào về cũng kể được chơi trò này trò kia.

Mỗi lần đến trường làm thủ tục, con đều háo hức như thể được đi học thật. Tôi nhớ nhất một lần, để xe đạp gần lồng chim. Trường nuôi mấy con chim, trông như vẹt. Vừa xuống xe, con tôi nói: “Hello bạn chim, Cốm đi học đây!” Tôi mừng lắm. Chỉ mong ngày nào đi học con cũng vui như vậy là đủ.

Thật may, con tôi đã học 3 năm mẫu giáo rất vui vẻ. Chưa một ngày nào con bảo không muốn đến trường. Dù có chuyện không vui, mâu thuẫn với bạn, nhưng các cô đều biết cách dỗ dành. Có hôm chân tay bầm tím vì chơi đùa, nhưng tôi vẫn tin rằng mình đã chọn đúng trường.

Những ngày mới sang Nhật, do Covid, con tôi chủ yếu ở nhà. Xung quanh toàn là các bạn đồ chơi: bạn lợn, bạn vịt mua ở cửa hàng 100¥. Chuẩn bị đi học, vợ tôi dạy con hát bài “Ngày đầu tiên đi học”. Con học nhanh, nhớ lời rồi tự hát.

Có hôm đi làm thủ tục nhập học, con tưởng là đã đi học rồi. Về nhà hát ngân nga, nhưng hát được 1-2 câu thì thấy không đúng với thực tế. Thế là tự nghĩ lời mới: “Ngày đầu tiên đi học, Cốm vừa đi vừa chơi, chỉ có bạn lợn yêu thương.”

Về chuyện tự nghĩ lời thì còn nhiều lắm:

• “Trông kia đàn gà con lông vàng, đi theo mommy tìm ăn trong vườn.”
• “Chú vịt con, đi chơi không hỏi lợn. Mải chơi quá, tối cũng không về nhà.”

Vừa sang Nhật, tôi mua cho con xe đạp. Lúc đầu chỉ để trong nhà, ngồi lên đạp chơi. Trước đó tôi đã hứa với con sẽ mua xe chòi chân. Tôi ra cửa hàng đồ cũ, gọi video về cho con xem, con thích lắm, khoe với bạn là sang Nhật sẽ có xe.

Nhưng khi sang thì xe đã bị mua mất. Không còn xe khác. Vợ chồng tôi bàn nhau mua luôn xe đạp mới. Ngày xe chuyển đến, con vui lắm. Mỗi ngày leo lên đạp tại chỗ, đạp ngược nên xe không di chuyển.

Rồi tôi quyết định cho con ra công viên đạp thật. Xe có bánh phụ, không sợ đổ. Nhưng con đạp ngược quen rồi, ra ngoài đạp xuôi không nổi. Tôi dạy mà tăng xông, từ nhẹ nhàng chuyển sang quát tháo, rồi bảo: “Không đạp được thì trả hàng.” Con tiếc lắm, cố gắng đạp. Nhưng không được, mới bảo: “Bố cứ trả hàng đi.” Lúc đó tôi hối hận vô cùng. Sao lại nói với con câu như thế? Tôi chuyển sang động viên: mỗi ngày cố một chút, sẽ đạp được.

Cuối cùng, không phải tôi dạy được con, mà là vợ tôi. Hôm đó tôi đi làm, về nhà thì vợ khoe: “Cốm biết đạp xe rồi!” Tôi vui lắm. Và tự hứa sẽ không bao giờ nói với con những câu như “không được thì trả hàng” nữa.

Sau hơn một năm đạp xe với bánh phụ, tôi quyết định đã đến lúc con tôi tập đi xe hai bánh. Tôi tháo hai bánh phụ ra, mua thêm chân chống để lắp vào. Nhưng từ lúc làm vậy, phải mất cả tháng sau con tôi mới bắt đầu luyện tập. Có lẽ con chưa sẵn sàng, hoặc đơn giản là chưa thấy hứng thú.

Ngày con bắt đầu tập, trời đã sang đông. Con vẫn đang học mẫu giáo. Chiều nào tôi cũng tranh thủ đưa con ra công viên để tập đạp xe. Vì trời lạnh, con mặc nhiều lớp quần áo, tôi nghĩ như vậy sẽ giúp giảm bớt chấn thương nếu ngã.

Chúng tôi kiên trì suốt ba ngày. Ngày nào cũng ra công viên, tập từng chút một. Đến ngày thứ ba, con tôi đã có thể tự đạp xe được. Dù vẫn còn loạng choạng, lúc xuất phát và dừng lại vẫn cần bố giúp, nhưng như vậy đã vượt ngoài mong đợi của tôi.

Rút kinh nghiệm từ lần trước – khi tôi từng quát tháo vì con không đạp được – lần này tôi đã nhẹ nhàng hơn. Tôi nhận ra, dạy con không cần phải gắt gỏng, không cần phải ép buộc. Chỉ cần kiên nhẫn, đồng hành, và tin tưởng. Và con tôi đã làm được – theo cách riêng của con, với tốc độ riêng của con.

Ở Nhật, mỗi lần đi siêu thị, cả nhà tôi thường đi cùng nhau. Con tôi rất thích quan sát mọi thứ xung quanh. Một lần, con thấy nhân viên siêu thị dùng máy quét mã vạch để tính tiền. Về nhà, con phát hiện ra con chuột máy tính của bố – loại chuột quang phát ánh sáng đỏ – trông giống hệt máy quét ở siêu thị. Thế là con nghĩ ra trò chơi mới: chơi bán hàng.

Con lấy chuột làm máy quét mã vạch, rồi bày đồ chơi ra làm hàng hóa. Tôi làm việc ở nhà, thỉnh thoảng tranh thủ chơi cùng con. Nhưng cũng có lúc vừa làm vừa chơi, không thể tập trung. Có những ngày mệt quá, tôi đành để con chơi một mình.

Con chuột ấy đã hỏng từ lâu. Tôi đã mua chuột mới, nhưng loại mới không còn phát ra ánh sáng đỏ như trước. Con tôi không còn chơi trò bán hàng nữa. Vợ chồng tôi cũng đã mua bù cho con những món đồ chơi khác – đẹp hơn, hiện đại hơn. Nhưng tôi vẫn nhớ con chuột cũ, nhớ ánh mắt con sáng lên khi tưởng tượng mình là nhân viên siêu thị, nhớ những lần con gọi: “Bố ơi, quẹt mã vạch đi!”

Những trò chơi đơn giản ấy, những niềm vui nhỏ bé ấy – giờ không còn nữa. Nhưng với tôi, đó là những ký ức không thể thay thế. Vì chúng không chỉ là trò chơi, mà là những khoảnh khắc con lớn lên từng chút một, trong sự quan sát, tưởng tượng và yêu thương.

Ngày mới chuyển việc, con bắt đầu đi mẫu giáo. Tôi được cấp máy tính, đăng nhập tài khoản công ty. Hôm đó vẫn là ngày training, tôi nghe online. Con về nhà, thấy máy tính hay hay thì bấm vào. Tôi mệt quá nằm nghỉ.

Lúc sau quay lại, máy bị khóa do nhập sai mật khẩu nhiều lần. Tôi bình tĩnh, không mắng con. Đăng nhập lại bằng điện thoại, đặt lại mật khẩu. Xong xuôi, tôi bảo con: “Sau này không được chơi máy tính của bố nữa.” Con bảo lại: “Nhưng mà Cốm thích chơi cơ.” Không hiểu sao lúc đó cơn giận kéo đến, tôi đánh con mấy phát. Sau đó lại hối hận. Chính tôi cho con chơi, cho con vui, rồi lại đánh con chỉ vì con nói thích chơi máy tính.

Có lần, con tôi làm rơi đồ trong tủ quần áo khi đang tìm thứ gì đó. Đồ rơi không có gì quan trọng, nhưng trong đó có cuống rốn của con tôi – một kỷ vật tôi muốn giữ lại. Tôi bảo con đi tìm, con nhìn qua loa rồi bảo không thấy. Tôi cũng vào tìm, rồi bảo con cùng tìm kỹ hơn. Nhưng con vẫn chỉ nhìn sơ qua, không để tâm.

Lúc ấy, không hiểu sao tôi bực quá. Tôi đã đánh con mấy cái. Con bị đánh thì đứng khóc, nhưng tôi vẫn đang loay hoay tìm đồ, vẫn chưa nguôi giận. Thế là tôi lại đánh thêm vài cái nữa. Đến khi con nói: “Con xin lỗi bố.” Tôi vẫn còn giận, nhưng nhìn con đứng đó, nước mắt lưng tròng, tôi lại thấy thương. Cuối cùng, tôi tự mình tìm lại được cuống rốn.

Sau này nghĩ lại, tôi thấy hối hận. Tại sao chỉ vì một chuyện nhỏ như vậy mà tôi lại đánh con? Lẽ ra tôi có thể kiên nhẫn hơn, nhẹ nhàng hơn. Nhưng lúc đó, tôi đã không làm được.

Năm con tôi 3 tuổi, bắt đầu đi mẫu giáo. Mỗi ngày, khoảng 2 rưỡi chiều là con về đến nhà. Vợ tôi lúc đó đang học tiếng Nhật – có hôm học ở nhà, có hôm lên lớp. Còn tôi làm việc hoàn toàn tại nhà. Vì vậy, sau giờ học, con chủ yếu chơi với tôi. Nhiều hôm, chỉ có hai bố con bên nhau.

Có những lúc đang chơi vui vẻ, con bỗng ngồi thần ra. Tôi hỏi thì con bảo: “Tự nhiên Cốm thấy buồn.” Nghe mà thương quá.

Tôi nhớ lại hồi mình còn nhỏ, cũng có những lúc như thế. Bố mẹ đi làm, ở nhà chỉ có hai anh em. Có hôm chơi với hàng xóm, họ hàng, nhưng cũng có những ngày chẳng có ai. Và rồi, rất nhiều lần, tôi cũng thấy buồn mà chẳng biết vì sao. Có những lúc hai anh em ngồi nhìn nhau, chẳng biết nói gì, lòng buồn rười rượi. Sau này đi học, có những ngày ở nhà một mình, mang sách vở ra làm bài. Đột nhiên tôi thấy buồn kinh khủng. Tôi nghe rõ từng tiếng gió, tiếng lá cây, lòng buồn mà không biết vì sao. Có lẽ vì cảm thấy mình quá cô đơn. Lúc ấy chỉ cần có ai ới tôi một câu thôi là tôi sẵn sàng chạy đi chơi ngay, nhưng chẳng có ai cả.

Bây giờ, con tôi cũng đang có những lúc như thế. Mà tôi không biết phải làm sao. Chỉ biết cố gắng, tranh thủ thời gian chơi với con, để con không phải cô đơn, không phải ngồi thần ra giữa buổi chiều mà chẳng biết vì sao mình buồn.

Một câu chuyện không phải của gia đình tôi, nhưng tôi vẫn muốn lưu lại. Cuối năm nào đó, tôi không nhớ rõ, chỉ nhớ là con tôi đang học mẫu giáo. Chiều hôm ấy, cả nhà tôi đi ăn buffet pizza. Trong lúc xếp hàng, tôi thấy hai bố con khác cũng đang chờ – một người bố trung niên và cô con gái đang học cấp ba, vẫn mặc nguyên đồng phục.

Họ vào quán gần như cùng lúc với chúng tôi. Điều khiến tôi ấn tượng là cách cô con gái chăm sóc bố mình. Như thể cô bé đang dẫn bố đi ăn lần đầu ở một nhà hàng kiểu này. Người bố có vẻ hơi lúng túng, còn cô con gái thì ân cần chỉ dẫn: “Bố lấy món này đi, món kia ngon lắm.” Cách cô bé nói chuyện, chăm sóc, và quan tâm khiến tôi vừa ngưỡng mộ, vừa xúc động.

Tôi nhìn cảnh đó, hy vọng sau này, con gái tôi cũng sẽ dẫn tôi đến những quán ăn mà nó yêu thích như thế. Không chỉ vì món ăn ngon, mà còn vì được ở bên nhau, được chia sẻ, được chăm sóc.

Năm con tôi học mẫu giáo 3 tuổi, con rất thích được ở lại trường ngoài giờ. Thường thì 2h30 là giờ đón các cháu, nhưng nếu phụ huynh bận, có thể gửi con ở lại đến 5h30. Tất nhiên phải trả thêm tiền, nhưng nhờ có trợ cấp từ quận nên chi phí cũng không quá cao. Dù vậy, với điều kiện kinh tế của gia đình tôi lúc ấy, chúng tôi vẫn cố gắng tiết kiệm từng chút một.

Chỉ những ngày thật sự cần thiết, chúng tôi mới gửi con ngoài giờ. Năm ấy, tôi nhớ đã gửi con khoảng 10 lần. Những năm sau thêm khoảng 10 lần nữa. Nhưng điều tôi nhớ nhất lại là lần tôi nói sẽ gửi con ngoài giờ – rồi lại không thực hiện.

Ở trường con tôi học, để được trông ngoài giờ, phải mua vé trước và đăng ký qua ứng dụng. Khi con đến trường, mang theo vé là được. Trước hôm đó, tôi đã nói với con rằng hôm sau sẽ được ở lại trường lâu hơn. Con vui lắm, háo hức chuẩn bị sẵn tinh thần.

Nhưng đến ngày hôm sau, vợ chồng tôi lại sắp xếp được công việc, nên quyết định đi đón con như thường lệ. Tôi không kịp báo lại với con. Khi tôi đến trường, con đang khóc nức nở. Con đã nghĩ mình sẽ được ở lại chơi, đã chuyển sang phòng khác, nhưng rồi không được – thế là con òa lên khóc.

Tôi đứng đó, nhìn con khóc mà vừa thương con, vừa trách mình. Chỉ vì một lời nói chưa kịp sửa lại, tôi đã khiến con thất vọng. Tôi đã thất hứa với con – từ khi con còn quá nhỏ.

Con tôi đi học mẫu giáo được vài tháng. Hôm đó trời mưa, tôi đi bộ ra đón con. Trước khi đi, tôi chuẩn bị một chiếc ô và đôi ủng nhỏ cho con, sợ con bị ướt. Gặp con ở trường, tôi cúi xuống mang ủng cho con. Con nhìn tôi, đôi mắt tròn xoe, rồi nói: “Bố mang cho Cốm à, cảm ơn bố.”

Chỉ một câu nói đơn giản thôi, nhưng tôi thấy lòng mình ấm áp lạ thường. Con còn nhỏ, nhưng đã biết cảm ơn, đã biết trân trọng sự quan tâm của bố. Khoảnh khắc ấy khiến tôi càng tin rằng mình đã chọn đúng trường – nơi con học được những điều tử tế từ những điều nhỏ nhất.

Hè năm thứ ba ở Nhật, cả nhà tôi về Việt Nam. Năm ấy, con tôi đang học mẫu giáo lớp 4 tuổi. Con được nghỉ hè, vợ chồng tôi xin nghỉ phép để về chơi. Sau thời gian dài bị ảnh hưởng bởi Covid, đây là lần đầu tiên chúng tôi có thể trở về quê hương.

Chúng tôi về đến Việt Nam vào ban đêm, về đến nhà đã muộn, cả nhà mệt lả, lăn ra ngủ. Sáng hôm sau, vừa tỉnh dậy, con tôi nghe tiếng mọi người nói chuyện ngoài đường. Con ngơ ngác một lúc, rồi quay sang tôi, mắt sáng lên như vừa phát hiện điều gì mới lạ: “Ở đây có người Việt Nam bố ạ.”

Tôi bật cười, nhưng trong lòng lại thấy nghèn nghẹn. Một câu nói đơn giản, nhưng chứa đựng cả sự ngây thơ và cảm giác xa lạ mà con đã mang suốt những năm ở Nhật. Với con, tiếng Việt ngoài đường là một điều mới mẻ, một niềm vui nhỏ bé – và với tôi, đó là một khoảnh khắc khiến mình càng trân trọng những ngày được trở về.

Năm con tôi học lớp mẫu giáo 5 tuổi, Daiso có chiến dịch tích điểm để mua thú bông Peter Rabbit. Con tôi đã xem phim hoạt hình, biết các nhân vật, và rất thích. Những chú thú bông trong đợt campaign ấy cũng đẹp, nên cả nhà đều muốn mua. Nhưng để tích đủ tem thì không dễ chút nào. Mỗi 300¥ mua hàng mới được 1 tem, mà phải đủ 24 tem mới được mua một chú thú bông. Mấy tháng trời, chúng tôi chỉ tích được vài tem – chậm rãi, từng chút một.

Tình cờ có lần vợ tôi đi chợ, thấy người ta bỏ lại tem. Từ hôm đó, con tôi nghĩ ra một “chiến lược”: ngày nào cũng ra Daiso, lượn quanh khu thanh toán để xem có ai để lại tem không thì nhặt. Nhìn con như thế, tôi vừa thương vừa xót. Cuộc sống còn nhiều vất vả, nhưng con vẫn cố gắng tìm niềm vui từ những điều nhỏ bé.

Có ngày con “thu hoạch” khá, có ngày lại chẳng được gì. Nhưng con không bỏ cuộc. Dần dần, chúng tôi cũng tích được gần đủ. Nhưng con tem cuối cùng mới thực sự là thử thách. Hôm ấy là ngày nghỉ, cả nhà ra cửa hàng từ sớm. Con tôi lượn ra lượn vào khu thanh toán mấy lần, mong có ai để lại tem. Rất nhiều lần hy vọng rồi lại thất vọng. Nhìn con cố gắng mà tôi thấy thương vô cùng. Nhưng bản thân lại bất lực – không thể giúp con được gì hơn. Bỏ tiền ra mua cho đủ tem thì tôi không nỡ, thấy lãng phí. Mà chờ nhặt thì quá lâu, chưa kể có nhiều cháu khác cũng đang chờ như con tôi.

May mắn là cuối cùng, con tôi cũng thu thập đủ tem để mua được chú thỏ bông đầu tiên. Con vui lắm. Chúng tôi cũng vui, nhưng trong lòng vẫn thấy xót xa. Nếu tôi có điều kiện hơn, con đã không phải vất vả như thế.

Sau chú thỏ đầu tiên, việc tích tem trở nên dễ dàng hơn. Dần dần, chúng tôi đã có thể mua đủ cả bộ sưu tập 4 chú thỏ bông (thực ra là 3 thỏ 1 vịt). Thậm chí, tích được nhiều tem hơn, chúng tôi còn đem bán lại. Số tiền bán được đúng bằng số tiền đã bỏ ra để mua thú bông – như một món quà nhỏ từ sự kiên nhẫn.

Con tôi quý các bạn Peter Rabbit lắm, đến tận bây giờ vẫn vậy. Con bày chúng ở sofa, hằng ngày chơi cùng. Tối đi ngủ, con còn sắp xếp các bạn ngay ngắn, đắp chăn cẩn thận cho từng bạn rồi mới yên tâm ngủ. Những khoảnh khắc ấy, nhỏ thôi, nhưng với tôi là cả một trời yêu thương.

Con tôi đi học mẫu giáo, trường thường tổ chức nhiều hoạt động để bố mẹ đến xem con học. Tôi để ý, không chỉ con tôi mà hầu như cháu nào cũng vậy – đều mong chờ bố mẹ xuất hiện trong những dịp đặc biệt ấy. Ngày nào tôi đến muộn một chút, con lại ngơ ngác nhìn quanh, tìm kiếm. Chỉ cần thấy bố mẹ, con vui lắm. Vì thế, vợ chồng tôi luôn cố gắng sắp xếp công việc để không bỏ lỡ lần nào.

Nhưng có một lần tôi đã bỏ lỡ. Hôm đó gần cuối năm học, lớp ngoại khóa thể thao của con tổ chức buổi bố mẹ đến xem con học. Tôi không biết lịch này, có thể thầy đã nói nhưng tôi không để ý. Đến gần hết giờ tôi mới ra đón con. Nhìn con, tôi thấy ánh mắt buồn, cứ nhìn quanh tìm bố mẹ.

Thấy tôi, con vui hẳn, nhưng cũng gần hết giờ rồi. Cuối buổi, con ôm tôi và hỏi: “Sao bố đến muộn thế?” Tôi bảo: “Bố không biết lịch.” Con lại nói nhỏ: “Xin lỗi bố vì Cốm không nói trước.”

Khoảnh khắc ấy khiến tôi nghẹn lại. Con trách mình một chút, nhưng vẫn nhận phần lỗi về mình. Tôi tự nhủ: từ nay phải để ý hơn đến lịch học của con, để không bỏ lỡ những giây phút con mong chờ nhất.

Từ khi con tôi học mẫu giáo lớp 5 tuổi, chúng tôi bắt đầu cho con đi học thêm. Mục tiêu là thi vào một trường tư. Những trường như vậy không chỉ kiểm tra kiến thức mà còn đánh giá cả lễ nghĩa, cách ứng xử. Chúng tôi đầu tư thời gian, công sức, và cả kỳ vọng. Ngày đi thi, con tôi chào hỏi mọi người rất lễ phép – từ bác bảo vệ đến các thầy cô. Nhìn con, tôi vừa tự hào, vừa lo lắng.

Nhưng cuối cùng, con không đỗ. Hôm đó, sau khi đi học mẫu giáo về, con hỏi tôi: “Cốm có đỗ không bố?” Tôi bảo: “Không con ạ.”

Con không nói gì, chỉ lặng lẽ mang sách ra đọc. Nhìn con như vậy, tôi thấy thương vô cùng. Có lẽ con sợ bị trách mắng, hoặc tự trách mình chưa cố gắng đủ. Tôi biết, chính tôi đã đặt áp lực lên con quá sớm.

Sau đó, con chuyển sang học trường công. Vì mải lo thi trường tư, tôi lỡ mất lịch khám sức khỏe đầu vào. Tôi liên hệ lại, và được sắp xếp khám vào một ngày khác. Hôm đó, chỉ có con tôi và một bạn nữa đến khám.

Con vẫn nghĩ là đi thi. Gặp ai cũng chào rất to, sợ người ta không nghe thấy lại đánh giá mình kém. Tôi nhớ có một thầy đang bê rất nhiều hộp qua lại. Mỗi lần thầy đi ngang, con tôi lại chào – đủ từng ấy lần. Lúc về, con không quên cảm ơn bất kỳ ai mình gặp. Nhìn con, tôi vừa buồn cười, vừa thương. Còn bé mà đã mang trong mình áp lực thi cử.

Cuối cùng, tôi bảo con sẽ học ở trường đó. Con vui lắm, nói: “May quá, cuối cùng Cốm cũng đỗ trường này.” Thực ra, trường công thì cứ đến tuổi là được vào học, đâu có thi thố gì. Nhưng con nghĩ vậy, và tôi cũng thuận theo: “Ừ, con đã cố gắng rồi, nên con đỗ.” Vì đôi khi, điều con cần không phải là sự thật, mà là một lời công nhận – để con thấy mình đã làm tốt.

Nói thêm về chuyện học thêm. Chỗ học thêm của con tôi cách nhà rất xa. Mỗi lần đi học, phải mất gần hai tiếng đi tàu. Vất vả là thế, nhưng con tôi chưa bao giờ than vãn. Dù trời mưa hay nắng, dù mệt mỏi, con vẫn đi đều đặn, không đòi nghỉ, không kêu ca. Có hôm con còn hăng hái tự đeo balo của mình.

Hành trình đi học không đơn giản. Chúng tôi phải xuất phát từ gần trưa, chỉ ăn qua loa rồi đi luôn cho kịp. Đi học bằng tàu điện phải chuyển tàu, mà hai tuyến lại cách nhau khá xa. Con còn nhỏ, đi một chút là mỏi chân. Tôi bế con, vừa đi vừa nói: “Cả nhà mình cùng nhau cố gắng nhé.” Con gật đầu, bảo: “Cốm nhất định sẽ cố gắng.”

Rất nhiều hôm, trên đường về, con ngủ gục trên tàu. Tôi không đánh thức, chỉ lặng lẽ bế con từ tuyến này sang tuyến khác. May mà con còn nhỏ, chưa nặng lắm. Dù có lúc mệt, tôi vẫn cố gắng được.

Có hôm trời mưa, tôi bảo hay nghỉ một buổi cho đỡ vất vả. Con lại nói: “Không sao đâu bố, Cốm muốn đi học.” Nghe con nói, tôi vừa vui, vừa lo. Vui vì con có ý thức, nhưng lo vì không biết mình có đang đặt lên con quá nhiều kỳ vọng.

Tôi nhớ có lần trời nắng chang chang, ra đến ga thì có sự cố, tàu không chạy. Chờ xe buýt thì lâu, mà hàng người xếp hàng lại quá dài. Lúc ấy, tôi chỉ ước giá như mình biết lái ô tô, đi thuê xe cũng được, thì mọi chuyện sẽ dễ dàng hơn. Đó cũng là một phần động lực để tôi đi học lái xe sau này. Nhưng phải nhiều năm sau, điều đó mới thực hiện được. Cuối cùng thì hôm đó tôi quyết định cho con nghỉ, về nhà chơi cho mát (nhưng sau đó được học bù cùng lớp khác).

Thương con đi học vất vả, nên tôi luôn cố gắng tạo cho con chút niềm vui nhỏ. Gần lớp học thêm có một công viên, lần nào học xong con cũng chơi ở đó một lúc rồi mới về. Có lần công viên tổ chức hội chợ, tôi tranh thủ mua cho con cái bánh. Có lần thì mua trà sữa lúc đổi tàu. Tôi muốn con đi học mà vẫn thấy vui, không quá áp lực.

Thỉnh thoảng, tôi tự hỏi: “Liệu con có đang học vì con thích, hay vì bố mẹ muốn như vậy?” Tôi không có câu trả lời rõ ràng. Nhưng tôi biết, điều quan trọng nhất là giữ cho con niềm vui trong việc học.

Từ cuối năm mẫu giáo đầu tiên, con tôi bắt đầu đi học piano. Học đàn được hơn một năm thì cô giáo mới thuyết phục được con tham gia biểu diễn. Lớp đàn của con mỗi năm có hai buổi biểu diễn – một nhỏ, một lớn. Nhưng năm đầu tiên, chúng tôi không tham gia lần nào.

Lần đầu biểu diễn, thời gian học của con chưa lâu, nên con sẽ biểu diễn cùng cô giáo. Lúc đầu, cô còn tưởng chúng tôi biết đánh đàn để biểu diễn cùng con. Nhưng vì cả hai vợ chồng đều không biết, nên đành nhờ hết vào cô. Con tôi có vẻ là học sinh duy nhất được biểu diễn chung với cô (cho đến bây giờ).

Để biểu diễn, con phải học một bài vượt xa trình độ hiện tại. Bình thường con chỉ tập đánh một tay, nhưng bài biểu diễn yêu cầu đánh bằng hai tay đồng thời – một kỹ thuật khó với một đứa bé 5 tuổi mới học được một năm. Vậy mà nhờ nỗ lực phi thường, con đã tập được. Dù chỉ là tập “xổi” để biểu diễn, nhưng đó là một bước tiến lớn của con.

Chúng tôi cũng hồi hộp không kém. Vợ chồng tôi lên mạng tìm hiểu kỹ: con ăn mặc thế nào, bố mẹ ăn mặc thế nào cho phù hợp, phải có mặt lúc mấy giờ. Chúng tôi còn mời hai người bạn đến xem cho vui, để con cảm thấy có người cổ vũ. Vợ chồng tôi chuẩn bị cả một món quà nhỏ để tặng con sau khi biểu diễn xong.

Hôm đó, con bước lên sân khấu, rất tự tin, nhưng người tôi thì run lên. Bản nhạc vang lên, dù chưa thật hoàn hảo, nhưng với tôi, đó là âm thanh đẹp nhất.

Buổi biểu diễn kết thúc suôn sẻ. Con nhận quà, cười rạng rỡ. Nhìn nụ cười ấy, tôi thấy mọi sự chuẩn bị đều xứng đáng. Đó không chỉ là một buổi biểu diễn, mà là một dấu mốc – nơi con vượt qua chính mình để trưởng thành hơn

Con tôi đi học đàn được vài tháng thì lớp tổ chức một buổi biểu diễn lớn, gọi là concert của lớp. Vì con mới học, chúng tôi không tham gia. Sau buổi đó, trong lớp xuất hiện một lọ hoa. Con tò mò hỏi cô, cô bảo đó là hoa do học sinh tặng sau buổi biểu diễn (cô còn giải thích thêm từ “học sinh” – 生徒 là người học đàn, sợ con chưa hiểu).

Con lại chỉ vào tấm poster trên tường, hỏi concert là như này à? Đó là poster của một buổi biểu diễn khác – nơi những học sinh đi thi piano và đạt giải. Cô nói buổi concert kia cũng gần giống như vậy, nhưng đây là những người giỏi hơn, đi thi được giải. Nếu con cố gắng, con cũng sẽ như vậy.

Lúc đó, tôi nghe mà chỉ nghĩ: “Đó là mơ ước thôi”. Vì rào cản ngôn ngữ, nhà tôi lại không có truyền thống nghệ thuật, tôi cho rằng con sẽ gặp nhiều khó khăn. Tôi chỉ hy vọng con học đàn như một thú vui, tiến bộ chậm hơn người khác cũng không sao.

Nhưng con đã làm được nhiều hơn tôi mong đợi. Sau khoảng 2 năm, sau hai lần biểu diễn lớn nhỏ, cô bảo con có tiềm năng và rủ rê đi thi. Tôi mừng lắm, đồng ý ngay. Nhưng tôi không ngờ, chuẩn bị đi thi là một hành trình hoàn toàn khác.

Chúng tôi phải nghiên cứu yêu cầu từ ban tổ chức: mỗi cuộc thi có danh sách bản nhạc bắt buộc, thời gian biểu diễn giới hạn. Chọn bài đã khó, luyện tập còn khó hơn.

Những bản nhạc bình thường con tập khoảng một tháng là xong, nhưng để đi thi, một bài phải tập 2-3 tháng. Con vốn thích học nhanh, chỉ muốn đổi bài sau một tuần, nhưng lần này phải kiên trì. Ngoài giờ học chính, con tham gia thêm buổi tăng cường, tổng duyệt. Mỗi cuộc thi có ít nhất hai vòng: vòng loại và vòng chung kết. Mỗi vòng lại là một chuỗi ngày tập luyện căng thẳng.

Tôi cũng phải học cách tháo lắp bàn đạp, kê chân cho con. Bình thường đi học hay biểu diễn ở lớp, các cô làm việc đó. Nhưng đi thi, tôi phải tự làm. Lúc đầu lóng ngóng, nhưng sau vài buổi tập, tôi cũng quen tay.

Đến ngày thi, con rất tự tin vì đã luyện tập kỹ. Người lo lắng lại là tôi. Tôi lên sân khấu, mang theo kê chân và bàn đạp mà tay run lên. Nhưng mọi thứ diễn ra tốt đẹp. Con biểu diễn xong, tôi thở phào. Kết quả: con được giải bạc – xứng đáng với những nỗ lực phi thường.

Tôi nhìn con cầm cúp cười rạng rỡ, chợt nhớ đến ngày con hỏi về lọ hoa và tấm poster. Khi ấy, tôi nghĩ đó là giấc mơ xa vời. Vậy mà hôm nay, con đã biến giấc mơ ấy thành hiện thực.

Và rồi, sau 4 năm kể từ khi con hỏi về tấm poster ấy, lớp học lại tổ chức một buổi biểu diễn riêng cho những học sinh từng đi thi piano và đạt giải. Lần này, con tôi được chọn để góp mặt trong poster. Với tôi, đó còn hơn cả một giấc mơ. Từ ánh mắt tò mò trước tấm poster ngày nào, đến lúc chính con trở thành gương mặt đại diện – hành trình ấy khiến tôi tin rằng, nỗ lực và tình yêu sẽ đưa con đi xa hơn cả những gì tôi từng tưởng tượng.

Trong cuộc thi đầu tiên của con, tôi bắt gặp một cảnh khiến mình suy nghĩ mãi: những cháu đạt giải thì vui mừng, nhưng ai không được giải thì buồn, nhiều cháu ôm bố mẹ khóc nức nở. Các con còn nhỏ quá mà. Những cảnh như vậy, sau này hầu như cuộc thi nào chúng tôi cũng gặp.

Nhìn thấy cảnh ấy, vợ chồng tôi lại băn khoăn: có nên tiếp tục cho con đi thi hay không? Tôi sợ một ngày nào đó, con tôi cũng sẽ rơi vào cảnh ôm bố mẹ khóc tu tu như thế.

Chúng tôi bàn bạc, rồi hỏi ý kiến con. Cuối cùng, quyết định vẫn tiếp tục – vì đó là mong muốn của con. Không phải lần nào cũng thành công mỹ mãn. Có lần con được giải khuyến khích, chỉ có tờ giấy khen mà không có cúp. Có lần không được gì, cũng ôm bố mẹ khóc nức nở.

Nhưng điều khiến tôi tự hào là: con gặp khó mà không bỏ cuộc. Con vẫn tiếp tục cố gắng, vẫn muốn đi thi tiếp. Vợ chồng tôi cũng tự nhủ: sẽ chiều theo ý con, đến khi nào con chán thì thôi.

Những giọt nước mắt ấy, dù xót xa, nhưng cũng là một phần của hành trình trưởng thành. Và tôi tin, chính những lần vấp ngã sẽ giúp con mạnh mẽ hơn, để một ngày nào đó, con đứng trên sân khấu với nụ cười rạng rỡ – không chỉ vì một giải thưởng, mà vì con đã không bỏ cuộc.

Sau vài tháng con tôi học đàn, có một chị gái bắt đầu vào học ngay sau giờ của con. Mỗi lần con kết thúc buổi học, sẽ gặp chị ấy đi vào. Ấn tượng đầu tiên của tôi là chị đi học đàn mà trông như vừa đi đá bóng về – khỏe khoắn, năng động.

Nhưng điều khiến tôi nhớ mãi là một lần chị đến lớp, khoe với cô giáo rằng vừa đi thi. Cô hỏi được giải gì thì chị trả lời tỉnh bơ: “Giải vàng”. Con tôi nghe vậy, không hiểu “giải vàng” là gì nên hỏi cô. Cô giải thích giải vàng nghĩa là giỏi nhất. Chỉ cần con tôi cố gắng, cũng sẽ có thể lấy được giải vàng.

Điều làm tôi ngạc nhiên hơn cả là thái độ của chị – nói về giải vàng như một chuyện bình thường, như thể đó là điều tất nhiên. Sau này tôi mới biết, chị ấy thực sự rất giỏi, đi thi không biết bao nhiêu giải lớn nhỏ.

Con tôi nghe chuyện ấy, ánh mắt sáng lên. Con bảo: “Sau này Cốm cũng muốn được như chị.” Tôi thì không kỳ vọng con giỏi đến mức đó. Tôi chỉ mong con giữ được tinh thần cố gắng, không bỏ cuộc. Cho đến bây giờ, thành tích cao nhất của con là giải bạc. Để đến được giải vàng như chị, con còn cần một quá trình dài. Nhưng tôi tin, chỉ cần con tiếp tục nỗ lực, một ngày nào đó, con sẽ làm được.

Sau khi con tham gia cuộc thi đầu tiên, cô giáo nói chuyện với chúng tôi về việc mua đàn mới. Theo cô, trình độ của con đã khác, đã đến lúc nâng cấp. Trước đó, khi con mới đi học, cô bảo cứ mua tạm đàn điện tử, vì chưa biết con sẽ gắn bó với piano thế nào.

Cây đàn điện tử đầu tiên, chúng tôi mua trên mạng, chỉ hơn 3 man, sau này bán lại được 1 man. Đó không phải một cây đàn xịn sò, nhiều lúc tôi thấy hơi ngại khi con nói chuyện với các bạn khác về đàn của mình. Thế nhưng, đó là cây đàn cho con khởi đầu, là cây đàn mang lại chiếc cúp đầu tiên. Dù không phải đồ đắt tiền, con vẫn dùng và giữ gìn nó rất cẩn thận.

Ban đầu, cô gợi ý mua đàn upright cũng được, vì đặt đàn grand trong nhà khá khó do kích thước. Nhưng sau đó, chắc cô trao đổi với các giáo viên khác, rồi khuyên chúng tôi nên mua đàn grand – vì nếu mua upright thì sau này cũng phải đổi.

Lúc đó, nhà chúng tôi vừa chốt mua nhà riêng, dù chưa chuyển. Có nhà riêng, việc đặt piano dễ hơn nhiều. Trước đây ở nhà thuê, chủ nhà không đồng ý, chúng tôi đành chịu. Nhưng mua đàn grand là một khoản tiền lớn, không phải cứ nói là làm ngay được.

Đúng lúc ấy, nghỉ hè, nhà văn hóa quận tổ chức cho mọi người đánh đàn Steinway & Sons với giá rất rẻ – chỉ 500¥ cho 45 phút. Đây là hãng đàn mà chúng tôi chỉ được chạm vào mỗi lần biểu diễn lớn hoặc đi thi. Tuy nhiên, để được đánh đàn phải đăng ký và chờ bốc thăm.

Chúng tôi mong chờ lắm, cơ hội ấy hiếm có. Đến ngày thông báo kết quả, họ bảo tôi không trúng. Nhưng kèm theo đó là một tin: có một giờ khác đang trống, nếu muốn, chúng tôi có thể đăng ký. Tôi mừng như bắt được vàng, đồng ý ngay.

Đến ngày, chúng tôi đến sớm, trả tiền, nghe nội quy rồi vào hội trường. Cả hội trường chỉ có ba người chúng tôi. Con lấy bài thi ra biểu diễn, nhưng hơi bộp chộp vì đã qua một thời gian, con lại đang tập những bài khác. Rồi con đánh thêm những bài đang học. Được một lúc thì hết bài, bài mới chưa tập thì không đánh được.

Không biết bằng cách nào, con lấy quyển sách Gillock ra, biểu diễn một mạch từ đầu đến cuối. Có những bài đã học từ rất lâu, tưởng con quên rồi, nhưng con đánh rất thuần thục. Con say sưa đến mức 45 phút trôi qua mà chúng tôi vẫn thấy quá ít.

Nhìn con đánh đàn như thế, vợ chồng tôi bảo nhau: phải đầu tư đàn xịn cho con. Ngay hôm ấy, cả nhà đến cửa hàng Yamaha. Xem xét một vòng, thử đàn đủ kiểu, cuối cùng chốt mua cây đàn giống ở lớp. Lúc đó, tôi không còn đắn đo hay tiếc tiền gì nữa. Thật kỳ diệu.

Con vẫn tiếp tục cố gắng mỗi ngày. Cho đến bây giờ, tôi thấy quyết định mua đàn hôm ấy là hoàn toàn đúng đắn. Một cây đàn không chỉ là nhạc cụ, mà là cánh cửa mở ra một hành trình dài – nơi con được sống với đam mê và nỗ lực của mình.

Hôm đó, con tôi đang học lớp 1. Buổi sáng con ho nhiều, mũi thì tắc nghẹt. Tôi lo lắng nên đặt lịch khám ở phòng khám tai mũi họng, tính toán sao cho vừa kịp giờ. Kế hoạch trong đầu rất rõ: chờ con tan học, đón con rồi đi thẳng đến phòng khám. Phòng khám cách nhà gần 4 km, phải qua cầu vượt, nên tôi thuê xe ô tô cho nhanh. Bãi thuê xe cũng gần trường, mọi thứ tưởng như đâu vào đấy.

Đến giờ tan học, hai vợ chồng tôi ra cổng trường chờ. Chờ mãi… gần như cả trường đã về hết mà vẫn chưa thấy con. Lúc đó tim tôi bắt đầu đập nhanh hơn, trong đầu hiện lên đủ thứ câu hỏi: “Có chuyện gì không? Con đi đâu rồi?”.

Cuối cùng, cô giáo gọi điện. Hóa ra con vẫn ngồi trong lớp, một mình, chờ bố. Con nói với cô: “Bố sẽ đến đón con”, nên cứ ngồi chờ, không chịu về. Tôi vội bảo cô: “Tôi đang ở cổng rồi, con ra là gặp ngay.”

Nghe cô kể, tôi vừa buồn cười, vừa thấy thương. Con tin lời bố đến mức ngồi một mình trong lớp, chờ đợi. Một niềm tin nhỏ bé, nhưng khiến tôi tự nhủ: phải giữ lời hứa với con, dù là chuyện nhỏ nhất. Và tôi cũng thấy yên tâm hơn – con tôi như thế, đi học tôi không lo.

Cũng là năm con tôi học lớp 1. Hôm đó trời nắng to, tôi lấy xe đạp ra đón con. Bình thường tôi toàn đi bộ, nên khi thấy tôi đi xe đạp, con ngạc nhiên hỏi: “Hôm nay lại đi khám à bố?” Tôi bật cười. Thì ra trong suy nghĩ của con, cứ thấy bố chuẩn bị kỹ lưỡng là chắc chắn có chuyện quan trọng, như đi khám bệnh hôm trước. Một câu hỏi đơn giản, nhưng khiến tôi chợt nhận ra: với con, mọi thứ đều có lý do, và bố mẹ luôn là chỗ dựa để con tin tưởng.

Tôi trả lời: “Không con ạ, hôm nay trời nắng, bố muốn đón con về cho nhanh thôi.” Con nghe xong, cười tươi, rồi lon ton lên xe. Khoảnh khắc ấy thật nhỏ bé, nhưng làm tôi thấy ấm lòng. Con vẫn tin vào bố, tin vào những gì bố làm.

Năm con tôi học lớp 2, trường tổ chức cho các cháu đi tham quan. Từ lúc con học mẫu giáo đến tiểu học, năm nào trường cũng có chuyến đi như vậy. Bình thường, tôi vẫn ra trường hóng khi con lên xe và đón khi con trở về. Nhưng năm lớp 2 thì khác.

Chỗ ngồi đã được sắp xếp sẵn, và con hẹn tôi hôm đó ra để chụp ảnh con trên xe. Con còn rủ sẵn một bạn ngồi cạnh, hai đứa sẽ chụp ảnh cùng nhau. Tôi nghe mà thấy vui, vì với con, một tấm ảnh nhỏ cũng là điều quan trọng.

Đến ngày, tôi ra cổng trường như đã hẹn. Con lên xe, vẫn nhìn quanh xem bố đã đến chưa. Cô giáo thấy tôi, còn nói với con: “Bố đến rồi.” Có lẽ các cô cũng quen với sự xuất hiện của tôi. Con vẫy tay, rồi tạo dáng chụp ảnh. Tôi cố gắng chụp mấy bức, nhưng thật khó – kính xe buýt mờ, để bảo vệ sự riêng tư nên gần như không nhìn rõ bên trong.

Dù vậy, lúc trở về, con vẫn rất vui. Tôi chỉ chụp được hình ảnh con thật mờ, nhưng với con, điều quan trọng là bố đã đến, đã giữ lời hứa. Và với tôi, khoảnh khắc ấy rõ nét hơn bất kỳ bức ảnh nào.

Năm con học lớp 2, trường tổ chức cho các cháu đi tham quan phố phường – gọi là 街探検. Các nhóm học sinh sẽ đến những cửa hàng đã hẹn trước, quan sát cách họ làm việc và ghi chép lại. Mỗi nhóm có một phụ huynh đi cùng để hỗ trợ.

Dù vậy, tôi vẫn lo cho con. Hai bố con đã hẹn nhau: hôm sau con đi thì bố sẽ ra cùng con. Nhưng sáng hôm ấy tôi có lịch họp, nên đành nói với con: “Bố họp xong sẽ ra ngay.”

Hôm sau, tôi làm việc, họp hành như bình thường. May mắn là buổi họp kết thúc sớm. Tôi lập tức phi xe đạp ra trường. Đến nơi, các cháu đã ra đường từ trước. Biết lịch trình, tôi đạp xe theo hướng các nhóm sẽ đi. Đang trên đường thì gặp con đi cùng cả nhóm.

Nhìn mặt con vui hớn hở khi thấy bố, tôi chợt hiểu: giữ lời hứa với con quan trọng đến thế nào. Vẻ mặt khi chưa thấy bố và khi gặp bố khác hẳn nhau. Khoảnh khắc ấy khiến tôi càng quyết tâm: dù bận đến đâu, đã hẹn với con thì phải cố gắng thực hiện.