Computer Info

Máy tính

Hiện tại tôi đang dùng một chiếc VAIO Pro PG đời 2025 – chiếc máy tính công ty cấp cho tôi để làm việc. Nhưng thật ra, nó không chỉ phục vụ công việc, mà còn là “người bạn” tôi dùng để giải trí sau những giờ căng thẳng. Máy không phải loại cấu hình khủng, nhưng đến giờ vẫn đáp ứng tốt mọi nhu cầu của tôi và công ty, nên tôi cũng thấy hài lòng.

Điều thú vị là sau một thời gian dài không làm việc trên Windows, giờ tôi lại phải làm quen từ đầu. Windows giờ đã lên đến phiên bản 11, mọi thứ trông hiện đại và khác hẳn trước đây. Tôi vẫn nhớ Windows 7 – phiên bản tôi gắn bó nhiều nhất, quen thuộc đến mức thao tác như bản năng. Nhưng giờ thì mọi thứ mới mẻ hơn rất nhiều, và tôi đang học cách thích nghi từng chút một.

Quá trình này khiến tôi nhận ra một điều: mình đã bỏ lỡ khá nhiều bước tiến của công nghệ. Từ Windows 7 đến Windows 11 là cả một chặng đường dài, và tôi như đang “tua nhanh” để bắt kịp. Nhưng cảm giác khám phá lại cũng rất vui – giống như gặp lại một người bạn cũ, nhưng nay họ đã thay đổi, trưởng thành hơn, và mình phải học cách hiểu họ thêm một lần nữa.

Có lúc tôi chợt nghĩ, công nghệ thay đổi nhanh đến mức khiến mình phải chạy theo không ngừng. Những thứ từng quen thuộc giờ chỉ còn là ký ức, nhường chỗ cho cái mới. Nhưng đó cũng là một phần của cuộc sống: thay đổi để tiến lên. Có lẽ, việc làm quen lại với Windows 11 không chỉ là học một hệ điều hành mới, mà còn là nhắc nhở tôi rằng bản thân cũng cần linh hoạt, sẵn sàng thích nghi với mọi đổi thay.

Trước đây, tôi đã từng sử dụng nhiều loại máy tính khác nhau:

• MacBook Pro 2020
• Dell Inspiron
• VAIO (không phải của SONY)
• MacBook Pro 2017
• MacBook Pro 2013
• v.v…

Tôi từng sở hữu một chiếc MacBook Pro 2011 cá nhân, nhưng đến năm 2024 nó đã hỏng. Thời sinh viên, tôi cũng từng sở hữu một chiếc SONY VAIO, nhưng nó cũng đã hỏng từ lâu. Nhìn lại, tôi nhận ra mình luôn sử dụng laptop. Hiện tại, tôi không còn máy tính cá nhân nào, nhưng do nhu cầu không cao nên tôi chưa có ý định mua máy mới.

Phụ kiện

Hiện tại, tôi đang sử dụng bàn phím Filco Majestouch 2 với switch Cherry MX Black. Trước đó, tôi từng dùng Filco Majestouch Ninja (Cherry MX Blue) khoảng nửa năm. Từ khi chuyển sang bàn phím cơ, tôi cảm nhận rõ sự khác biệt – cảm giác gõ chắc chắn, mượt mà hơn hẳn những bàn phím trước đây. Ngoài ra, tôi vẫn giữ một chiếc bàn phím membrane của Elecom, phòng khi cần dùng.

Tôi từng nghe câu chuyện ông Richard Stallman bị đau tay vì dùng bàn phím quá nặng, nên cũng lo lắng mình sẽ gặp vấn đề tương tự với Cherry MX Black. Nhưng sau hơn một năm sử dụng, mọi thứ vẫn ổn. Thỉnh thoảng tôi có hơi mỏi tay nếu đánh máy nhiều, nhưng cảm giác này biến mất nhanh chóng.

Chuột thì tôi dùng một con chuột văn phòng cơ bản của Logitech. Dù laptop có touchpad, tôi vẫn thích chuột ngoài hơn. Tôi từng thử nhiều loại chuột và nhận ra chuột không dây tiện lợi hơn rất nhiều so với chuột có dây.

Tôi còn mua một tấm lót chuột cỡ lớn trên mạng – rẻ nhưng rất đáng tiền. Tôi kê cả bàn phím và chuột lên đó, di chuột thoải mái, không bị giới hạn.

Tôi vẫn giữ một chiếc tai nghe SONY MDR-MA300 từ thời sinh viên. Hiện tại, tôi không dùng thường xuyên, chủ yếu nghe loa máy tính. Thỉnh thoảng, tôi đeo tai nghe để nghe nhạc hoặc họp online mà không làm phiền người xung quanh.

Tôi cũng mua một giá đỡ laptop bằng nhôm. Nhỏ thôi, nhưng nó giúp tôi đỡ mỏi cổ rất nhiều khi làm việc lâu.

Ngoài ra, tôi có một chiếc đèn bàn Tertial của Ikea màu trắng, hợp tông với góc làm việc. Tôi dùng nó khi cần làm việc buổi tối, dù thực tế tần suất sử dụng không nhiều.

Những món đồ này không phải thứ đắt tiền hay quá đặc biệt, nhưng chúng góp phần tạo nên một góc làm việc thoải mái – nơi tôi có thể tập trung và sáng tạo. Tôi nhận ra, đôi khi sự tiện nghi không nằm ở việc sở hữu thiết bị đắt đỏ, mà ở việc chọn những thứ phù hợp với nhu cầu và thói quen của mình. Một bàn phím tốt, một giá đỡ đơn giản, hay một chiếc đèn bàn đúng lúc… tất cả đều khiến công việc trở nên dễ chịu hơn rất nhiều.

Hệ điều hành

Từ những ngày đầu tiên tiếp xúc với máy tính, tôi đã có cơ hội trải nghiệm nhiều phiên bản Windows: từ Windows 95, Windows 98, đến Windows XP và cả Windows Server 2003. Nhưng thời đó, tôi chưa có máy tính riêng, chỉ được dùng ké máy của người khác. Cảm giác lúc ấy thật đặc biệt – mỗi lần được ngồi trước màn hình là một lần háo hức khám phá.

Sau này, khi sở hữu chiếc máy tính đầu tiên của riêng mình, tôi bắt đầu dùng Windows Vista rồi Windows 7. Đây là những hệ điều hành quen thuộc, dễ sử dụng và gắn liền với nhiều kỷ niệm. Tuy nhiên, khi tôi học IT, Windows lại không phải lựa chọn chính. Một điều khiến tôi không hài lòng là khả năng render font tiếng Nhật của Windows – thực sự rất tệ so với các hệ điều hành khác.

Hiện tại, tôi đang dùng Windows 11. Về cơ bản, nó đáp ứng được nhu cầu công việc, nhưng vẫn chưa khiến tôi hoàn toàn hài lòng. Những vấn đề từng gặp ở Windows 7 giờ đã biến mất, nhưng việc thao tác bằng dòng lệnh vẫn còn khá hạn chế. Dù Windows đã bổ sung PowerShell và nhiều công cụ khác, nhưng so với các hệ điều hành Unix-like thì vẫn còn một khoảng cách lớn.

Tôi nhớ những ngày đầu học lập trình trên Linux. Tôi đã tự tay cài đặt Ubuntu 9.10 trên máy cá nhân – đó là bản Linux đầu tiên tôi dùng thường xuyên. Với dân IT như tôi, Linux thực sự mạnh mẽ và đáng tin cậy. Nhưng từ trải nghiệm cá nhân, tôi nhận ra Linux không dành cho tất cả mọi người. Kho phần mềm quá hạn chế so với macOS hay Windows, và việc cài đặt đôi khi là một thử thách lớn với người dùng phổ thông.

Linux rất mạnh, nhưng sức mạnh ấy chỉ thực sự phát huy khi bạn có chút kiến thức kỹ thuật, vì sẽ phải dùng dòng lệnh khá nhiều. Với người dùng thông thường, đó là một rào cản lớn. Tôi từng thử Fedora, Red Hat Enterprise Linux (trên máy của trường), và cả Linux Mint. Trong số đó, Linux Mint để lại ấn tượng tốt nhất – giao diện đẹp, dễ dùng mà vẫn giữ được sự mạnh mẽ vốn có.

Trên môi trường máy chủ, Linux vẫn là lựa chọn số một.

Tôi cũng từng dùng macOS và phải thừa nhận: nó dung hòa được cả tính năng, hiệu năng và giao diện. Nhưng giá cả lại là một rào cản lớn. Có lúc tôi thấy hơi hối tiếc khi bỏ ra một số tiền lớn để mua MacBook Pro, trong khi có nhiều lựa chọn hợp lý hơn. Giờ đây, việc xin công ty cấp MacBook Pro cũng không dễ, nên tôi chấp nhận hài lòng với Windows – dù chưa hoàn hảo, nhưng vẫn đủ cho công việc hiện tại.

Phần mềm

Công việc chính của tôi là lập trình, nên editor và terminal gần như là “người bạn đồng hành” mỗi ngày. Từ khi học IT cho đến lúc đi làm, tôi luôn quen với môi trường Unix-like. Tôi viết mã nguồn bằng editor, rồi dịch và chạy chương trình qua dòng lệnh. Ngay cả những công cụ như git, tôi cũng thích thao tác bằng command line hơn là giao diện đồ họa.

Trong số các editor, Emacs là lựa chọn yêu thích của tôi. Tôi dùng nó cho những bài toán nhỏ, đơn giản. Nhưng khi làm việc thực tế hoặc viết blog, tôi chuyển sang Visual Studio Code (vscode). Đây là một editor hiện đại, nhiều tính năng thú vị và dễ mở rộng nhờ kho extension phong phú. Đúng là nó nặng hơn Emacs, nhưng với phần cứng hiện nay, điều đó chẳng còn là vấn đề.

Nghe đến lập trình, nhiều người nghĩ sẽ phải gõ bàn phím liên tục, nhưng thực tế tôi dùng chuột khá nhiều. Lập trình không phải lúc nào cũng gõ code từ đầu – thao tác Copy-Cut-Paste diễn ra thường xuyên. Những lúc như vậy, vscode tiện hơn Emacs rất nhiều. Thêm nữa, vscode tích hợp sẵn terminal, nên chỉ cần một cửa sổ là tôi có thể làm mọi việc liên quan đến lập trình. Tôi từng thấy nhiều người dùng tmux hoặc screen để chia terminal thành nhiều khung chạy song song – trông rất “ngầu”. Giờ đây, với vscode, tôi cũng dễ dàng làm được điều đó.

Trước đây, tôi từng dùng Atom để thay thế Sublime Text. Lúc đầu, nhiều người chê Atom vì dùng Electron, hiệu năng kém, nặng máy… nhưng khi trải nghiệm, tôi thấy Atom tốt hơn Sublime Text nhiều. Sublime phải cài thêm nhiều plugin mới được như Atom, giao diện cũng xấu hơn và hay lỗi khi gõ tiếng Việt hoặc tiếng Nhật. Sau này, tôi biết đến vscode – cũng dùng Electron nhưng đẹp hơn, mượt hơn. Atom ngày càng nặng, trong khi vscode cải thiện liên tục. Thế là tôi chuyển hẳn sang vscode và gắn bó cho đến giờ.

Atom đã bị khai tử vào tháng 12 năm 2022.

Với sự phát triển của Docker và các công cụ container khác, việc dùng hệ điều hành nào không còn là vấn đề lớn. Container tạo ra môi trường độc lập, như một máy ảo tách biệt, nên dù chạy Windows, Linux hay macOS cũng không ảnh hưởng. Đặc biệt, vscode hỗ trợ remote container, cho phép code và chạy trực tiếp trong container – vừa tiện lợi, vừa đảm bảo sự thống nhất cho cả team. Các editor khác cũng làm được, nhưng không tích hợp sẵn, nên người dùng phải thiết lập thủ công nhiều hơn.

Tôi hầu như không chơi game, nếu có thì chỉ là những game nhẹ trên điện thoại. Trước đây, tôi từng chơi CS 1.1, 1.6 rồi CS:GO, nhưng từ khi có con, tôi gần như bỏ hẳn.

Về phần mềm, tôi dùng đủ loại: từ trả phí, miễn phí đến mã nguồn mở, trừ shareware. Tôi từng dùng WinRAR hay Sublime Text và rất khó chịu khi bị nhắc mua bản trả phí liên tục. Phần mềm thì nhiều, nên tôi dễ dàng tìm được lựa chọn thay thế phù hợp.

Tôi không quá quan trọng việc phần mềm phải tự do hay mã nguồn mở, miễn phí hay trả phí. Cá nhân tôi không thích tư tưởng cực đoan về tự do phần mềm của FSF – nó mang hơi hướng chính trị nhiều hơn công nghệ. Tôi vẫn thấy mình hoàn toàn tự do khi cài đặt và sử dụng phần mềm theo ý muốn. Tôi thích cách tiếp cận của OSI hơn: thực tế, không cực đoan, và tập trung vào lợi ích người dùng.

Nhìn lại hành trình này, tôi nhận ra công cụ chỉ là phương tiện, còn điều quan trọng là cách chúng giúp mình làm việc hiệu quả và thoải mái hơn. Từ Emacs đến vscode, từ Linux đến Windows, mỗi sự thay đổi đều phản ánh một giai đoạn trong cuộc sống và công việc của tôi. Công nghệ luôn tiến về phía trước, và chúng ta cũng vậy – không ngừng học hỏi, thích nghi, và chọn cho mình những gì phù hợp nhất. Có lẽ, đó chính là điều khiến nghề lập trình thú vị: không chỉ viết code, mà còn là hành trình khám phá và trưởng thành cùng công nghệ.

Smartphone

Chiếc smartphone duy nhất tôi dùng cho đến giờ vẫn là iPhone. Đây cũng là chiếc điện thoại đầu tiên tôi mua khi sang Nhật du học. Lúc đó, tôi chẳng biết gì nhiều về smartphone, chỉ nghĩ đơn giản: mua iPhone theo nhà mạng chắc sẽ rẻ. Và rồi, khi bắt đầu sử dụng, tôi nhận ra iPhone thực sự tốt – từ phần cứng đến phần mềm. Tôi không có nhiều trải nghiệm với các dòng máy khác, nên cũng khó so sánh cụ thể.

Những lần đổi điện thoại sau, tôi vẫn tiếp tục chọn iPhone. Nhiều người trêu tôi là “iFan”, nhưng tôi cũng không biết điều đó đúng hay sai. Thực ra, tôi từng dùng thử Android trên máy của bạn bè, và thấy nó cũng chẳng thua kém gì iOS. Nhưng có lẽ vì đã quen với iPhone, tôi vẫn gắn bó với nó cho đến tận bây giờ.

Ngày đầu dùng iPhone, tôi thấy iOS khá tù túng, ít tùy biến. Nhưng giờ thì tôi không còn quan trọng chuyện đó nữa. Quen rồi, thấy mọi thứ cũng ổn. Mỗi lần đổi máy mới, tôi chỉ cần thay hình nền và nhạc chuông là đủ.

Tôi không phải người dùng smartphone nhiều. Ban ngày làm việc chủ yếu trên máy tính, buổi tối dành thời gian cho vợ con, nên thời gian tôi cầm điện thoại không nhiều. Tôi thật sự không hiểu sao có những người có thể “on screen” hàng chục tiếng mỗi ngày.

Với tôi, một chiếc smartphone – hay kể cả máy tính bảng – dù mạnh đến đâu cũng chưa thể thay thế được máy tính. Có lẽ do đặc thù công việc khác nhau, nên tôi không thể hình dung những nghề khác họ làm việc thế nào trên điện thoại.

Nhìn lại, tôi thấy mình không phải người chạy theo công nghệ bằng mọi giá. Tôi chọn thứ phù hợp với nhu cầu và thói quen của mình. iPhone với tôi không phải vì “đẳng cấp” hay “thời thượng”, mà đơn giản là sự quen thuộc và ổn định. Có lẽ, trong một thế giới công nghệ thay đổi chóng mặt, việc tìm được một thiết bị khiến mình yên tâm và thoải mái cũng là một điều đáng quý.

Internet

Tôi đến với Internet khá muộn. Đất nước tôi vốn đã gia nhập Internet muộn, nhưng phải hơn 10 năm sau đó tôi mới thực sự bắt đầu sử dụng. Một phần vì nơi tôi sống là vùng quê nghèo, việc Internet về làng chậm hơn những nơi khác cũng là điều dễ hiểu. Mãi đến khi tôi vào đại học, công nghệ 3G bùng nổ, tôi mới bắt đầu dùng Internet thường xuyên.

Giờ đây, tôi sử dụng cả Internet cáp quang và Internet di động. Công nghệ phát triển quá nhanh, Internet hôm nay đã khác xa so với những ngày đầu tiên tôi chập chững bước vào thế giới trực tuyến.

Tôi có tư tưởng khá “cực đoan” về quyền riêng tư, nên việc kết nối và sử dụng Internet với tôi luôn phải cẩn trọng. Tôi thử đủ cách để bảo vệ dữ liệu cá nhân: dùng ProtonVPN (thực ra là bản miễn phí), tắt JavaScript, chặn cookie… Nhưng rồi tôi nhận ra, điều này làm giảm trải nghiệm người dùng rất nhiều. Phần lớn các trang web hiện nay đều là web application, phụ thuộc vào JavaScript để vận hành. Cuối cùng, tôi chọn giải pháp hài hòa: bật JavaScript, chặn cookie bên thứ ba và dùng content blocker.

Tôi dùng nhiều trình duyệt, nhưng Firefox vẫn là lựa chọn số một. Nhiều người thích Chrome, nhưng tôi thì không. Tôi không thích cách Google thu thập và xử lý thông tin cá nhân, dù phải thừa nhận công nghệ của họ rất mạnh. Công cụ tìm kiếm của Google vẫn cho kết quả tốt hơn nhiều so với các đối thủ.

Tôi cố gắng hạn chế dính líu đến Google. Trước đây, hai công ty cũ của tôi dùng GSuite, nên dù không muốn tôi vẫn phải dùng nhiều dịch vụ của Google. Giờ đây, công ty mới chuyển sang Microsoft 365, và tôi thấy bộ Office 365 tốt hơn nhiều. Từ khi Bing tích hợp AI, tôi dùng Bing Search là chính. Công việc thì tôi dùng Microsoft Edge, còn Firefox dành cho cá nhân. Edge giờ dùng nhân Chromium, tương thích tốt và hiệu suất cao.

Trên điện thoại, tôi vẫn dùng Safari – đi kèm iOS và đủ tốt cho nhu cầu cơ bản: đọc tin tức, diễn đàn, mạng xã hội. Thực ra, trên iPhone cũng không có lựa chọn khác, vì mọi trình duyệt đều dùng nhân WebKit.

Tôi dùng mạng xã hội khá nhiều, chủ yếu là X (Twitter) để theo dõi bạn bè và cập nhật tin tức nhanh. Instagram và Facebook tôi cũng dùng, nhưng hạn chế vì vấn đề quyền riêng tư. Bạn bè tôi vẫn còn trên Facebook, dù nhiều người không hoạt động thường xuyên nữa, nên Facebook vẫn là nơi duy nhất để kết nối.

Ngoài mạng xã hội, tôi vẫn tham gia diễn đàn vOz – nơi duy nhất tôi đăng ký tài khoản với nickname thật. Nhưng tôi thấy diễn đàn ngày càng vắng, chủ đề ít hấp dẫn hơn. Facebook Group không thể thay thế diễn đàn, nhưng xu thế chung là vậy.

Ngoài ra, tôi cũng ghé qua một số trang khác, nhưng chúng giờ đã biến thành site tin tức hoặc giải trí, không còn là diễn đàn đúng nghĩa. Tôi chỉ đọc tin, thỉnh thoảng xem comment, nhưng chúng không còn nhiều giá trị.

Tôi sử dụng GitHub để lưu trữ mã nguồn. Có nhiều dịch vụ tương tự, mỗi cái có ưu điểm riêng, nhưng GitHub phổ biến hơn, nhiều repository mã nguồn mở và tôi đã quen thuộc với nó.

Nhìn lại, tôi thấy Internet đã thay đổi cuộc sống của tôi rất nhiều – từ một chàng sinh viên lần đầu biết đến 3G, đến một người làm việc trong ngành công nghệ, gắn bó với mạng mỗi ngày. Nhưng dù công nghệ có phát triển đến đâu, tôi vẫn giữ cho mình một nguyên tắc: kết nối thông minh, bảo vệ quyền riêng tư, và sử dụng Internet như một công cụ để học hỏi, chứ không để bị cuốn đi.